Author Guidelines

Kenyataan Etika

Ini ialah kenyataan etika jurnal Komunikasi Borneo (JkOB) yang diterbitkan oleh Fakulti Kemanusiaan, Seni & Warisan. Kenyataan ini diadaptasi daripada prinsip-prinsip Jawatankuasa Etika Penerbitan (COPE) dan merangkumi kod etika bagi ketua editor, Editorial, pewasit dan penulis.

Tanggungjawab Penulis

• Bertanggungjawab memastikan hanya penulisan asli dan terkini sahaja yang dihantar
• Artikel tidak pernah diterbitkan dalam mana-mana jurnal sebelum ini
• Artikel tidak dalam proses wasit atau dalam proses penerbitan dalam mana-mana jurnal
• Artikel hanya dibenarkan di terbit di tempat lain setelah menerima surat penolakan rasmi daripada penerbit atau penulis memohon penarikan artikel yang telah diterima secara rasmi oleh penerbit
• Mesti memaklumkan kepada Ketua Editor atau penerbit apa-apa ketidaktepatan data dalam penerbitan artikel supaya pembetulan atau penarikan balik artikel boleh dilakukan

Tanggungjawab Penilai

• Mesti menjelaskan apa-apa kepentingan (sekiranya ada) sebelum menerima artikel untuk penilaian
• Boleh menolak untuk menilai apa-apa penghantaran artikel yang mempunyai unsur percanggahan kepentingan atau isu-isu yang mewujudkan konflik
• Memaklumkan apa-apa pelanggaran etika yang ditemui ketika sesi penilaian dan memaklumkan kepada Ketua Editor untuk tindakan lanjut
• Memastikan keaslian artikel yang dinilai dan sentiasa memastikan tidak wujud unsur plagiat dalam artikel serta tiada penerbitan yang bertindih
• Tidak boleh membincangkan isi kandungan artikel yang dinilai tanpa mendapat persetujuan pihak penerbit
• Mematuhi tarikh penilaian yang ditetapkan oleh penerbit. Mohon tambahan masa untuk penghantaran laporan penilaian sekiranya perlu daripada Ketua Editor

Tanggungjawab Ahli Lembaga Editorial

• Memberi sumbangan yang aktif dalam pembangunan dan masa depan jurnal yang lebih baik
• Bertindak sebagai duta kepada jurnal
• Secara berterusan menyokong dan mempromosi jurnal.
• Sentiasa membuat penilai kepada kerja yang diberikan

Tanggungjawab Ketua Editor

• Menilai manuskrip secara adil dan saksama berdasarkan merit intelektual
• Memastikan kerahsiaan manuskrip dengan tidak memberikan apa-apa maklumat berhubung manuskrip yang diterima selain daripada pihak yang terlibat dalam proses penerbitan
• Bertanggungjawab menentukan tarikh dan tajuk artikel yang akan diterbitkan
• Secara aktif mendapatkan pandangan daripada ahli jawatankuasa, penilai dan penulis bagaimana untuk meningkatkan/menaikkan imej dan keberadaan jurnal
• Memberikan panduan yang jelas kepada penyumbang yang berpotensi melalui penerangan dalam proses penghantaran manuskrip
• Memastikan penilai yang dilantik terdiri daripada mereka yang berkelayakan dalam bidang masing-masing

Plagiat

• Penulis mesti menghantar hanya karya asal yang tidak mempunyai unsur-unsur plagiat dan tidak pernah diterbitkan di dalam mana-mana penerbitan atau sedang dipertimbangkan untuk diterbitkan. Perisian yang sesuai boleh digunakan bagi membuat semakan persamaan manuskrip yang diserahkan dengan tidak melebihi 25%. Kenyataan palsu dan tidak tepat adalah tidak dibenarkan. Hasil kerja/perkataan daripada penerbitan lain mesti dipetik dengan menggunakan gaya penulisan terkini (APA version 6)

FORMAT PENULISAN ARTIKEL

     1. Panduan aspek teknikal kepada penulis:

• Penulisan teks menggunakan Times New Roman
• Saiz huruf adalah 12 dengan dengan langkau baris 1.0 (Justified)
• Panjang artikel adalah 3000 hingga 5000 patah perkataan (12 hingga 15 m/s) tidak termasuk rujukan

2. Makluman kepada penulis:

• Sila nyatakan biodata ringkas penulis dan diasingkan daripada artikel
• Mohon juga kepada penulis agar mengambil satu atau dua rujukan dari artikel yang diterbitkan olej Jurnal Komunikasi Borneo (JkoB)

RITUAL SERARANG: ANALISIS HIDANGAN MAKANAN SEBAGAI SIMBOL KOMUNIKASI BUKAN LISAN MASYARAKAT MELANAU LIKOW DI DALAT, SARAWAK 

Serarang Ritual: Analysis of Food Dishes as a Symbol of Non-Verbal Comumnication of the Melanau Likow Community in Dalat, Sarawak

¹NORHUDA SALLEH

²NOOR NORAZILA INAI

³MOHAMAD MAULANA MAGIMAN

¹ Fakulti Sains Sosial dan Kemanusiaan, Universiti Malaysia Sabah, Jalan UMS, 88400 Kota Kinabalu, Sabah.

^2&3 Fakulti Kemanusiaan, Kemanusiaan, Pengurusan dan Sains, Universiti Putra Malaysia, Kampus Bintulu, Sarawak.

¹norhudasalleh@ums.edu.my,

²noor.norazila@yahoo.com,

³mdmaulana@upm.edu.my

Abstrak Persembahan makanan dalam ritual Serarang dijalankan bertujuan menggembirakan Ipok. Setiap tahun ritual ini antara aktiviti yang dilakukan dalam Pesta Kaul oleh masyarakat Melanau Likow sebagai tanda kesyukuran dan perlakuan memohon perlindungan kepada semangat laut. Pelaksanaan ritual ini amat berkait rapat dengan pandang dunia masyarakat pengamal. Fokus utama dalam kajian ini untuk mengkaji makna simbol makanan yang dipersembahkan kepada Ipok. Data-data dalam kajian ini pula dianalisis menggunakan pendekatan teori semiotik yang mengkaji makna makanan dalam konteks komunikasi bukan lisan. Kajian ini menggunakan pendekatan etnografi dengan pengkaji turut serta dalam pelaksanaan ritual. Data diperoleh melalui temu bual mendalam bersama informan utama, Tama Kaul dan para pengamal ritual. Lokasi kajian terletak di Kampung Medong, Dalat Sarawak. Kajian ini mendapati bahawa makanan yang dipersembahkan kepada Ipok mengandungi makna yang tersendiri dan diterjemahkan menerusi bentuk, warna dan cara pengolahannya. Makanan dalam dulang Serarang membawa makna kasih sayang, kesyukuran serta doa dan harapan agar dikurniakan rezeki yang lebih banyak pada tahun mendatang. Ritual ini menjadi tradisi dan identiti masyarakat Melanau Likow hingga kini.

Kata kunci: makanan; Melanau Likow; ritual; simbol

Abstract The food offering in the Serarang ritual is a form of performance with the aim of pleasing Ipok. Serarang ritual is an annual activity which performed by the community of Melanau Likow in the Kaul Festival as a sign of gratitude and seek protection to the spirit of the sea. The execution of this ritual is related to the worldview of society practitioners. The main focus of this study is to analyze the meaning of food symbols presented to Ipok. The data in this study were analyzed using a semiotic theoretical approach which studies the meaning of food in the context of nonverbal communication. This research used an ethnographic approach and the researchers also participated in ritual execution. The data was collected through an in-depth interview with the main informants, Tama Kaul, and with the other ritual practitioners. The research was conducted in Kampung Medong, Dalat Sarawak. The data analysis found that the food that was delivered to Ipok had its own meaning and could be interpreted through shape, colour, and the way it is presented. The food in the Serarang tray means love, gratitude, prayer, and hope for more sustenance in the upcoming year. The research also found that the ritual is still practiced to this day by the Melanau Likow community and becomes the identity of its existence in the state of Sarawak.

Keywords: food; Melanau Likow; ritual; symbol

PENDAHULUAN

Mesej merupakan komponen terpenting dalam aktiviti manusia. Mesej berinteraksi dalam kehidupan manusia untuk menghasilkan makna. Hal ini menjelaskan tentang kewujudan peraturan mengenai mesej atau teks dalam budaya. Penyampaian mesej yang mempunyai makna diperkemas dalam pelbagai bentuk dan disampaikan dengan pelbagai cara. Cara manusia bercakap, menulis, berpakaian dan berkelakukan. Setiap aktiviti yang kita lakukan mempunyai makna kepada kepada orang lain. Makna wujud ketika manusia mentafsirkan simbol yang merupakan salah satu daripada elemen struktur mesej. Tafsiran ini didorong oleh pengalaman dan budaya pengirim dan penerima mesej, sehingga wujud perbezaan yang bersifat subjektif. Komunikasi merupakan interaksi sosial daripada keseluruhan mesej dengan setiap cara, dimana interaksi meletakkan individu sebagai anggota budaya tertentu atau anggota masyarakat.

METODOLOGI

KAJIAN LEPAS

DAPATAN KAJIAN

Kuih Penyaram

Kuih Penyaram merupakan kuih tradisional masyarakat Melanau Likow yang diperbuat daripada campuran tepung beras, tepung gandum, air dan gula apong (gula nipah). Gula apong dihasilkan menggunakan air nira (manisan) daripada pokok nipah. Air nira yang berwarna coklat cair dimasak hingga menjadi pekat dan bertukar kepada warna coklat gelap. Pokok nipah merupakan tumbuhan liar yang hidup subur di sepanjang sungai di Sarawak.

Bahan yang digunakan…

(Haji Idris Hassan, 2018)

KESIMPULAN

RUJUKAN

DeVito, J. A. (2012). Human Communication: The Basic Course. Allyn & Bacon.

Dillistone, F. W. (2002). The Power of Symbol. Yogyakarta: Penerbit Kanisius.

Dyg Hadzlina Quintan Haji Abg Shokeran & Mohamad Maulana Magiman.(2019). Ritual dalam upacara Gawe Padi Masyarakat Salako di daerah Sematan, Lundu Sarawak. International Conference On Social Sciences And Humanities.

Noor Norazila Inai & Mohamad Maulana Magiman. (2019). Makna simbol ritual “Serarang” dalam masyarakat Melanau Likow di Dalat, Sarawak. International Conference On Social Sciences And Humanities.

Norhuda Salleh. (2017). Ritual dan simbol dalam adat perkahwinan masyarakat Melayu Sekinchan, Selangor. [Tesis Doktof Falsafah]. Kuala Lumpur: Universiti Malaya.

Pearson, J. C., Nelson, P. E., Titsworth, S., & Harter, L. (2011). Human Communication (4th Editio). New York: Mc Graw Hill.

Temu bual/Wawancara

Wawancara bersama Tikah Tungau, pada 25 Ogos 2016, bertempat di Kampung Dalat, Sarawak