ASAL USUL MENGKABONG DAN PERANAN RAJA TUA
The Origin of Mengkabong and the Role of Raja Tua
DOI:
https://doi.org/10.51200/jba.v7i1.3966Keywords:
Asal Usul, Borneo Utara, Mengkabong, Raja Tua, Origin, North BorneoAbstract
Makalah ini akan membincangkan asal usul Mengkabong dan peranan Raja Tua dalam membangunkannya menjadi pangkalan dan petempatan di Borneo Utara pada abad ke-18. Mengkabong mempunyai beberapa versi cerita asal usul berasaskan sumber lisan dalam kalangan orang tua setempat. Mengkabong muncul sebagai pangkalan terawal pada era pemerintahan Sultan Omar Ali Saifuddin I (SOAS I). Raja Tua telah dilantik sebagai Ketua Panglima Laksamana Laut di Mengkabong. Beliau membina pangkalan dan menjaga keamanan termasuk menyerang dan membanteras pemburu hamba. Raja Tua dikatakan berjaya menyatupadukan penduduk kaum Bajau dan kaum Dusun demi keamanan di Mengkabong. Kajian ini menggunakan sumber sumber lisan dan salasilah yang diperoleh dari koleksi peribadi semasa kajian lapangan dilakukan di Mengkabong termasuk melawat kawasan makam dan kubu terbiar. Penulisan makalah ini sangat penting kepada pembangunan pensejarahan Sabah, terutamanya pendedahan tentang asal usul Mengkabong dan Raja Tua ini adalah antara peristiwa penting zaman awal Sabah yang tidak diketahui oleh pembaca umum mahupun pembaca akademik.
Mengkabong has several versions of its origin story based on oral sources among local elders. Mengkabong emerged as the earliest base during the reign of Sultan Omar Ali Saifuddin I (SOAS I). Raja Tua was appointed as a Commander-in-Chief of the Sea Admiral in Mengkabong. He built bases and maintained peace, including attacking and exterminating slave hunters. Raja Tua is said to have
succeeded in uniting the Bajau and Dusun people for peace in Mengkabong. The study of this paper uses oral sources and genealogies obtained from personal collections during field research conducted in Mengkabong including visiting abandoned tombs and forts. The writing of this paper is very important to the development of Sabah historiography, especially the disclosure of the origin of Mengkabong and Raja Tua are among the important events in the early days of Sabah that is not known among either general readers or academic readers.
References
Dokumen Arkib
C.O 874/54 Grant by Sultan of Brunei of Territory the Sulaman River to the River of
Paitan, 29 Disember 1877.
C.O 874/54, Grant of Mengkabong 20th Mac 1898.
C.O 874/54, Menggatal, Mengkabong, Api-Api, Simbulan, Nafas dan Tambalang River,
Mac 1898.
C.O 874/54, Perjanjian hak Kedaulatan Membakut, Api-Api, Kuala Lama, Inanam,
Menggatal dan Mengkabong 23rd Mac 1898.
C.O 874/55 Status Pemajakan Sungai Mengkabong, Karambunai, Kabatuan, Napas dan
Simbulan.
Buku dan Artikel
Bock, C. (1985). The Headhunters of Borneo. Singapore: Oxford University Press.
Forrest, T. (1776). A Voyage to New Guinea and The Moluccas from Balambangan:
Including an Account of Magindanao, Sooloo and other Islands, London: G. Scott.
Gerlich, B. M. (2003). Marudu 1845: The Destruction and Reconstruction of a Coastal
State in Borneo. Germany: Abera.
Hasbol bin Haji Mail. (2011). Kesultanan Brunei Abd ke-19. Brunei: Dewan Bahasa dan
Pustaka.
Ismail Ali. (2010). Viking Timur di Kepulauan. Kota Kinabalu: Penerbit UMS.
Pehin Jamil Al Sufri. (1999). Pengiran Temangong Raja Tua Abdul Momin Amirul Faza,
PUSAKA. Bil. 9.
Phelan, P. (2001). The Head Hunting and the Magang Ceremony in Sabah. Kota Kinabalu:
Opus Publication.
Rutter, O. (2008). British North Borneo. Kota Kinabalu: Opus Publication.
Shim, P. S. (2007). In land People of Sabah. Kota Kinabalu: Borneo Cultural Heritage.
Singh, R. (2011). The Making of Sabah. Kota Kinabalu: Bahagian Kabinet dan Dasar,
Jabatan Ketua Menteri.
St. John, S. (1862). Life in the Forest of the Far East Vol. I. London: Smith, Elder and Co.
Warren, J. F. (2002). Iranun and Balangingi. Singapore: NUS.
Warren, J. F. (2007). The Sulu Zone. Singapore: NUS.
Temu Bual
Dawi (Lawah) bin Utuh, 88 tahun, Kampug Mengkabong. Beliau merupakan anak
jati Kampung Mengkabong dan juga merupakan bekas Ketua Kampung
Mengkabong. Beliau memegang jawatan Ketua Kampung selama 38 tahun dan
anak kepada Utuh bin Jika yang juga bekas ketua kampung di Mengkabong.
Beliau pernah dilantik sebagai ketua pemuda USNO di kawasan Tuaran Laut
(Mengkabong) pada tahun 1955 sehingga 1962.
Salleh bin Mamun, 58 Tahun, Kampung Lok Batik Tuaran, 20 Mac 2022. Beliau
merupakan Guru Besar di Sekolah Kebangsaan Nongkolud, Tuaran. Beliau
berasal Mengkabong, Tuaran dan merupakan jurupandu tempatan terpenting
bagi mengetahui tentang sejarah dan warisan tempatan di Mengkabong.
Maskan bin Hj Rasta, 58 tahun, Kampung Mengkabong, Tuaran, 20 Mac 2022. Beliau
bekerja sendiri dan jurupandu tempatan bagi mengetahui sejarah dan warisan
tempatan di Mengkabong.
Sahar bin Hj Piassin, 62 tahun, Kedai Jawa Sembulan Lama, Kota Kinabalu Sabah, 18
Januari 2022. Beliau adalah anak kepada Hj Piassin bin Jubal yang merupakan
bekas Ketua Kampung Sembulan dan berasal dari Mengkabong, Tuaran. Sebagai
Ketua Kampung, Hj Piassin telah memegang jawatan tersebut dan menguasai
tiga buah kampung di Sembulan iaitu Sembulan Lama, Sembulan Tengah dan
Sembulan Baru. Tempoh beliau memegang jawatan sebagai Ketua Kampung
di Sembulan adalah dari tahun 1982 sehingga 1993. Beliau mahir dalam ilmu
perubatan tradisional. Beliau merupakan anak jati Sembulan yang mempunyai
banyak pengetahuan serta berpengalaman tentang sejarah tempatan di Sabah.
Beliau adalah bekas pekerja dalam sektor pelancongan swasta di Pelabuhan
Jesselton Point, Kota Kinabalu.
Awang Zulkifli bin Nawawi, 61 tahun, Kampung Raganan Mengkabong 16 Februari
Beliau adalah cucu Bidin bin Embo Ain dan juga merupakan keturunan
Jalur Embo Ilang yang merupakan pahlawan yang disegani di Mengkabong (lihat
Salasilah). Awang Zulkifli adalah satu-satunya berdarah keturunan asal daripada
Raja Tua yang masih menyimpan salasilah dan koleksi peribadi yang masih
dipegang sehingga hari ini. Beliau merupakan bekas pegawai Lembaga Hasil
Dalam Negeri Malaysia, cawangan Kota Kinabalu, Sabah.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Penyerahan manuskrip mensyaratkan bahawa manuskrip tidak pernah diterbitkan di tempat lain ataupun sedang dipertimbangkan untuk penerbitan oleh penerbit lain. Jika dan apabila manuskrip telah diterima untuk penerbitan, maka penulis bersetuju untuk memindahkan secara automatik hak cipta kepada penerbit ©Universiti Malaysia Sabah. Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada terbitan ini boleh diterbitkan semula dalam bentuk apa pun atau dengan cara apa pun tanpa kebenaran bertulis terbelih dahulu daripada penerbit.
Permintaan kepada Penerbit untuk kebenaran hendaklah dialamatkan kepada:
Penerbit UMS,Tingkat Bawah Perpustakaan,Jalan UMS, Universiti Malaysia Sabah,88400 Kota Kinabalu, Sabah, Malaysia.Tel: (+6088) 320000 Ext. 1015Fax: (+6088) 320446 E-mail: penerbit@ums.edu.my
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Submission of article implies that the article has not been previously published elsewhere nor is under consideration for publication by another publisher. If and when the article is accepted for publication, the authors agree to automatic transfer of the copyright to the publisher ©Universiti Malaysia Sabah. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced in any form or by any means, without the prior written permission of the publisher.
Requests to the Publisher for permission should be addressed to:
Penerbit UMS,Ground Floor Library,Jalan UMS, Universiti Malaysia Sabah,88400 Kota Kinabalu, Sabah, Malaysia.Tel: (+6088) 320000 Ext. 1015Fax: (+6088) 320446 E-mail: penerbit@ums.edu.my
Total Views: 848
| 
Total Downloads: 677
