KONFLIK ISU TANAH MELIBATKAN PERIBUMI MURUT DENGAN PIHAK KOMPENI (SYARIKAT) BERPIAGAM BORNEO UTARA BRITISH

Land Issue Conflict Involving the Murut Native with the Chartered Company (Company) of British North Borneo

Abstract

Aspek perkembangan tanah di Sabah telah mengalami pemodenan ketika zaman pentadbiran pihak Kompeni (Syarikat) Berpiagam Borneo Utara British apabila diperkenalkan proklamasi atau undang-undang tanah. Antara proklamasi tanah terawal yang ada menyentuh berkaitan dengan kepentingan peribumi adalah melalui Proklamasi Tanah 1885. Transformasi aspek pemilikan tanah adat oleh masyarakat peribumi telah berlaku daripada kaedah tradisionalnya kepada kaedah moden melalui permohonan, persempadanan, pendaftaran dan pengeluaran geran tanah mengikut undang-undang tanah kerajaan. Dapat diketahui bahawa dasar tanah pihak Kompeni telah menimbulkan pelbagai pertikaian ataupun reaksi penentangan oleh masyarakat peribumi. Di antaranya ialah proses persempadanan kawasan tanah adat dan pelaksanaan cukai tanah. Kajian historiografi melalui pendekatan ‘Sejarah dari Bawah’ ini meneliti bagaimana timbulnya beberapa pertikaian antara peribumi Murut dengan Kompeni akibat pelaksanaan dasar tanah moden oleh pihak Kompeni. Fokus perbincangan mengupas konflik yang melibatkan peribumi Murut dengan pihak Kompeni berkaitan isu persempadanan, pemilikan dan pengusahaan tanah adat mereka. Kupasan kajian ini juga menyentuh aspek tindakan peribumi Murut yang telah memohon hak pemilikan tanah adat mereka secara sah dan beberapa kes rayuan ke atas permohonan pemilikan geran tanah yang tidak diluluskan oleh pihak Kompeni.